هر فردی نیاز دارد در کنار کار، اوقاتی را به تفریح و دغدغه‌های شخصی خود اختصاص دهد. مرخصی به روز‌هایی از هفته می‌گویند که کارگر یا کارمند به انتخاب خود می‌تواند در محل کار حضور پیدا نکند. در قانون کار، مرخصی‌های مختلفی ارائه شده که یکی از مرسوم‌ترین آنها مرخصی استحقاقی است که تمام کارگران، کارمندان بخش خصوصی و دولتی میتوانند از آن استفاده کنند. از آنجایی که مدت‌زمان این مرخصی برای هرسال مشخص شده است، به آن مرخصی سالانه هم می‌گویند. در این مقاله، با هر آنچه باید درباره مرخصی استحقاقی قانون کار و قوانین آن بدانید، آشنا خواهید شد. با دادچی همراه باشید.
مرخصی استحقاقی قانون کار چیست؟
مرخصی استحقاقی که مرخصی سالانه هم نامیده می‌شود، نوعی مرخصی است که کلیه مشمولان قانون کار میتوانند ضمن استفاده از آن و نبودن در محل کار، به‌طور کامل حقوق خود را دریافت نمایند. البته استفاده از مرخصی استحقاقی به نظر کارفرما هم بستگی دارد.
در ادامه به شرح مدت‌زمان و قوانین این مرخصی می‌پردازیم.
مدت‌زمان مرخصی استحقاقی قانون کار چقدر است؟
مرخصی استحقاقی برای هر کارمند با احتساب روز‌های جمعه، جمعاً یک ماه در سال است و سایر روز‌های تعطیل محاسبه نخواهد شد. برای کارگران و کارمندانی که که کمتر از یک سال مشغول به کار شده‌‌اند، مدت‌زمان مرخصی نسبت به کار انجام‌یافته محاسبه خواهد شد. درواقع می‌توان گفت مدت‌زمان مرخصی به میزان دو روز و نیم در ماه محاسبه می‌شود که در سال مجموع آن ۱۹۲ ساعت و معادل ۲۶ روز خواهد بود.
ذخیره مرخصی استحقاقی کارگر به چه صورت است؟
گاهی افراد به دلایل گوناگون فرصت استفاده از مرخصی خود را پیدا نمی‌کنند. طبق ماده ۶۶ قانون کار، کارگر می‌تواند ۹ روز از مرخصی استحقاقی خود را ذخیره کند. میزان ذخیره این مرخصی بر اساس قانون تعیین شده است، بنابراین حتی اگر از آن استفاده نکند، بیشتر از ۹ روز آن به سال بعد منتقل نخواهد شد.
مرخصی استحقاقی کارگران فصلی
طبق ماده ۶۸ قانون کار، مرخصی استحقاقی کارگران فصلی بر اساس ماه‌های کارکرد آنان مشخص می‌شود. برای کمتر از یک سال نسبت به کار انجام‌یافته محاسبه می‌شود.
شرایط مرخصی استحقاقی مشاغل سخت
کار‌های سخت مشاغلی هستند که عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی محیط کار در آنها غیر استاندارد و بیشتر از ظرفیت مشاغل دیگر است. مرخصی استحقاقی مشاغل سخت از مشاغل دیگر بیشتر است و ۳ روز در ماه معادل ۵ هفته در سال می‌شود. طبق قانون کار باید در ۶ ماه اول و ۶ ماه دوم سال مورد استفاده قرار بگیرد.
تمدید مرخصی استحقاقی
تمدید مرخصی با درخواست کتبی کارگر و موافقت کارفرما انجام خواهد شد. در صورت رضایت کارفرما، تاریخ شروع بلافاصله بعد ازمرخصی قبلی است و کارگر موظف است در پایان مرخصی در محل کار خود حضور پیدا کند.
انواع مرخصی استحقاقی قانون کار
مرخصی استحقاقی انواع مختلفی دارد که در ادامه به معرفی ۲ مورد از رایج‌ترین آنها می‌پردازیم:
۱. مرخصی ساعتی
رایج‌ترین نوع مرخصی استحقاقی، مرخصی ساعتی است که کارمندان میتوانند ۲ الی ۶ ساعت در روز مرخصی بگیرند. البته اگر این بازه زمانی از ۶ ساعت بیشتر شود، دیگر مرخصی ساعتی نیست و مرخصی روزانه محسوب می‌شود.
۲. مرخصی پاس شیر
زنان شاغل که فرزندان آنها کمتر از ۲ سال سن دارند، میتوانند جهت شیر‌دهی، هر ۳ ساعت به مدت نیم ساعت از محل کار خود خارج شوند. این نوع مرخصی را در قانون کار مرخصی پاس شیر می‌گویند.
نکات مهم درباره مرخصی استحقاقی قانون کار
- میزان مرخصی استحقاقی فصلی بر اساس ماه‌های کارکرد تعیین خواهد شد.
- مرخصی استحقاقی ۲۶ روز در سال است که با احتساب ۴ روز جمعه، ۳۰ روز می‌شود.
- اگر کارگر قصد داشته باشد از همه مرخصی خود به‌صورت یکجا استفاده کند، با احتساب جمعه‌ها می‌تواند یک ماه به مرخصی برود.
- سایر روز‌های تعطیل جزء مرخصی استخقاقی کارگر محسوب نخواهد شد.
- کارگر فقط می‌تواند ۹ روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کند.
- طبق ماده ۶۹ قانون کار، در صورت بازنشستگی، از کارافتادگی یا تعطیلی کارگاه، مطالبات مرخصی استفاده‌نشده به کارگر یا ورثه او باید پرداخت شود.
- امکان جابه‌جایی مرخصی بین کارگران وجود دارد.
- تمدید مرخصی تنها با درخواست کتبی و موافقت کارفرما انجام خواهد شد.
- در صورت توافق نکردن کارگر و کارفرما در مورد زمان مرخصی کارگر، نظر اداره کار و امور اجتماعی باید اجرا شود.
- اگر نیرو در زمان مرخصی بیمار شود، می‌تواند از مرخصی استعلاجی خود استفاده کند و مرخصی استحقاقی خود را برای زمان دیگری ذخیره کند.
- هیچ کارفرمایی حق ندارد کارگر را به‌دلیل مرخصی استحقاقی اخراج نماید.
- کلیه کارگران علاوه بر تعطیلی‌های سال در روز کارگر تعطیل هستند و کارفرما نباید آنها را وادار به انجام کار کند.
جمع‌بندی
در قانون کار مرخصی‌های مختلفی ارائه شده است که یکی از مرسوم‌ترین آنها مرخصی استخقاقی یا همان مرخصی سالانه است. هیچ کارفرمایی حق ندارد کارگر را به‌دلیل مرخصی استحقاقی اخراج نماید. بنابراین کارگران میتوانند با آگاهی از قوانین، حقوق خود را به درستی دریافت کنند.
منبع: divar
